Giao dịch hợp đồng: máy gây nghiện ẩn giấu trong thế giới mã hóa

Thị trường mã hóa Giao dịch hợp đồng được coi là một trong những cỗ máy gây nghiện kín đáo nhưng hiệu quả nhất. Hoạt động 24/7, với đòn bẩy lên đến hàng trăm lần, sụp đổ ngay lập tức, không cần thủ tục phức tạp để tham gia, thậm chí cảm xúc còn có thể được truyền đạt bằng hình ảnh cảm xúc.

Nhà nhân học văn hóa Natasha Dao Schur trong cuốn sách "Mồi câu của vận may" đã tiết lộ một thực tế tàn khốc: điều nguy hiểm nhất không phải là mất tiền, mà chính là "cỗ máy mê hoặc" - trạng thái tinh thần mà biết rằng đang lún sâu nhưng không thể tự thoát ra.

Trong lĩnh vực có vẻ như được thúc đẩy bởi công nghệ và tự do chơi cược này, ngày càng nhiều con bạc rơi vào vực thẳm. Họ có xuất thân khác nhau, nhưng số phận lại đáng ngạc nhiên giống nhau: trước chiếc máy đánh bạc khổng lồ của Giao dịch hợp đồng, họ liên tục đầu tư và bị nuốt chửng nhiều lần. Câu chuyện của họ chính là hình ảnh thu nhỏ của cách chúng ta bị thiết kế để nghiện.

Từ gia đình khá giả đến nợ nần chồng chất

Gần đây, một người dùng có tên "浙里重生" đã gây chú ý với video tự thuật của mình. Theo mô tả của anh ấy, anh từng là phó giám đốc của một nhà máy rửa than thuộc một doanh nghiệp nhà nước, với mức lương hàng tháng là chín nghìn, gia đình hạnh phúc viên mãn.

Tuy nhiên, Giao dịch hợp đồng đã thay đổi hoàn toàn quỹ đạo cuộc đời của anh ấy. Ban đầu chỉ là một cuộc cược nhỏ với hàng hóa, nhưng những "thành công" ban đầu đã hoàn toàn lật đổ quan niệm về tiền bạc của anh. Trong thời gian ngắn, tỷ lệ lợi nhuận 40%, 50%, thậm chí là trải nghiệm "kiếm được bốn, năm vạn trong một ngày" đã phá hủy niềm tin của anh vào công việc truyền thống.

Sau khi mất vốn, anh ta đã chọn con đường quyết liệt hơn: vay mượn để giao dịch hợp đồng. Thử nghiệm với đòn bẩy 10 lần, 50 lần, thậm chí 100 lần; vay tiền, vay online, quẹt thẻ tín dụng, mỗi lần đều chỉ để "cố gắng một lần nữa". Ban đầu còn đặt lệnh cắt lỗ, nhưng mỗi lần chạm ngưỡng lại hủy bỏ vì "sợ bỏ lỡ sự phục hồi".

Anh ấy mô tả trạng thái của mình như "dao cùn cắt thịt", hôm nay nạp 20.000 thua sạch, ngày mai lại nạp 20.000; từ coin chính thống đến coin phụ, coin ảo, càng đầu tư lại càng ít người biết đến, càng cược lại càng tuyệt vọng.

Bốn lần phá sản, bốn lần lấp hố. Lần đầu 220.000, lần thứ hai 300.000, lần thứ ba 650.000, lần cuối cùng nợ vượt triệu. Anh ấy buộc phải từ bỏ công việc, vợ đề nghị ly hôn, cha cắt đứt quan hệ, cô con gái năm tuổi chỉ biết "bố đi làm xa".

Ngày nay, anh thuê một phòng đơn giá rẻ ở ngoại ô, mỗi ngày lái xe taxi trực tuyến 13 tiếng, vừa đủ sống. Chiếc đồng hồ thông minh liên tục rung lên là những cuộc gọi và tin nhắn đòi nợ. Anh thừa nhận "đã sớm trở nên vô cảm với con số", nỗi tiếc nuối lớn nhất là "tự tay phá hủy một gia đình tốt đẹp".

Trường hợp này hoàn hảo để minh họa cho "cạm bẫy máy móc" - một không gian nghiện ngập được thiết kế tỉ mỉ, nhằm khiến con người đắm chìm, mất kiểm soát và cuối cùng là trốn tránh thực tại. Thị trường mã hóa hoạt động 24 giờ không nghỉ, đòn bẩy cao và phản hồi ngay lập tức, đã nén chu trình rủi ro và lợi nhuận đến mức tối đa, sao chép cơ chế nghiện cốt lõi của máy đánh bạc.

Khái niệm "dòng chảy" do nhà tâm lý học Mihaly Csikszentmihalyi đề xuất thường được hiểu theo cách tích cực, nhưng trong bối cảnh này, nó giống như một dạng "trốn tránh ngược" giả tạo, không mang lại bất kỳ sự tự hoàn thiện nào, chỉ khiến con người lạc lối trong những hành vi lặp đi lặp lại.

Máy nổ cảm xúc hóa lưu lượng

So với sự suy tàn chậm chạp của phó giám đốc nhà máy công ty nhà nước, câu chuyện của nhà giao dịch trẻ "Lương Hi" giống như một vở kịch lớn xoay quanh lợi nhuận và tổn thất số cũng như màn biểu diễn xã hội. Anh không lặng lẽ chìm xuống, mà là dùng lưu lượng và cảm xúc, một lần lại một lần đẩy bản thân vào trung tâm của công chúng.

Lương Hề lần đầu nổi tiếng bắt nguồn từ "cơn sụt giảm vào ngày 519" vào năm 2021. Ngày hôm đó, Bitcoin giảm đến 33%, trong khi chỉ mới 19 tuổi, anh đã kiếm được gần 40 triệu nhân dân tệ từ một lệnh bán khống với 1000 nhân dân tệ, được mệnh danh là "thiên tài giao dịch trong giới tiền mã hóa". Thành công lần này trở thành khởi đầu nguy hiểm nhất của anh.

Trong các giao dịch sau đó, Lương Hi không ngừng thực hiện các thao tác đòn bẩy cao, lợi nhuận và thua lỗ như thủy triều lên xuống, cuối cùng tích lũy nợ trên hai trăm triệu nhân dân tệ. Anh công khai tiết lộ rằng mình "không còn nguồn thu nhập nào", phải dựa vào vay mượn để duy trì giao dịch, đồng thời tuyên bố rằng đã gặp phải sự phản bội trong tình cảm, gia đình ly tán, tinh thần suy sụp, nhiều lần tự làm tổn thương bản thân.

Trong khi đó, anh ấy duy trì một mức độ hoạt động rất cao trên mạng xã hội. Đăng tải hình chụp thực tế, thể hiện lợi nhuận và thua lỗ; khi lật ngược tình thế thì "rải bao lì xì" trên nền tảng; công khai cãi vã với các KOL khác, thách đấu; công khai các tranh chấp trong cuộc sống riêng tư, khủng hoảng tình cảm, vấn đề tinh thần, xây dựng hình tượng "thật nhưng cực đoan".

Mạng xã hội của anh ấy đã trở thành "sàn giao dịch thứ hai" cho cược cảm xúc. Cháy tài khoản, lật ngược tình thế, khóc lóc, rải tiền, báo thù, mỗi cơn sóng cảm xúc đều dao động cùng với thị trường, mỗi lần sụt giảm hay phục hồi đều là một phần của kịch bản. Lương Hề không chỉ là một người tham gia, mà giống như một tác giả kịch tự biên tự diễn, dựa vào sự dao động cảm xúc mãnh liệt liên tục để củng cố vị trí của mình trên bảng xếp hạng sự chú ý trong giới tiền mã hóa.

Điều này hoàn toàn phù hợp với mô tả về "Cỗ máy mê hoặc". Người chơi nghiện sẽ gắn bó cảm xúc với việc đặt cược, một khi đã chìm vào mê cung, thời gian, không gian và cảm giác về bản thân sẽ biến mất, chỉ còn lại một điều duy nhất: tiếp tục đặt cược.

Lý do mà Liáng Xī có thể duy trì lưu lượng trong thời gian dài chính là vì anh ta đã trở thành một thiết bị đặt cược cảm xúc không ngừng nghỉ. Sự biến động của thị trường là cấu trúc kịch bản của anh ta, còn con số lãi lỗ là động lực cảm xúc của anh ta.

Thật trớ trêu, trong những lần thất bại và sụp đổ, anh ta vẫn có tín đồ, thậm chí có người sẵn sàng chuyển tiền vào tài khoản mà anh ta công bố, tự nguyện trở thành chủ nợ của anh ta. Cấu trúc nghiện xã hội được phản ánh hoàn hảo trong bối cảnh mã hóa, cá nhân không chỉ đắm chìm trong hệ thống mà còn bị ràng buộc bởi sự công nhận từ tập thể, tạo ra không gian chấp nhận "thất bại cũng đáng được khen ngợi".

"Thị trường đầu tiên của người đánh cược" nổi bật trên chuỗi

Câu chuyện của James Wynn đã thể hiện sự cực đoan của những người cá cược công nghệ trong giới tiền mã hóa. Trong 70 ngày, anh đã biến lợi nhuận từ tài khoản hợp đồng từ 0 thành 87 triệu USD, hoàn toàn được minh bạch trên Hyperliquid. Mỗi giao dịch mở và đóng, ghi chép lợi nhuận và biến động vị thế đều được cộng đồng theo dõi theo thời gian thực.

Chuyến phiêu lưu trên tàu lượn siêu tốc sử thi này nhanh chóng thu hút một lượng lớn người theo dõi. Chỉ trong vài tuần ngắn ngủi, số lượng người hâm mộ trên mạng xã hội của James đã vượt qua 380.000 người. Trạng thái tài khoản của anh ấy từng trở thành thước đo cho thị trường, thậm chí ảnh hưởng đến tâm lý thị trường.

Tuy nhiên, vào cuối tháng 5 năm 2025, sau khi trải qua liên tiếp các khoản lợi nhuận, vị thế của James Wynn đã có sự rút lui mạnh mẽ. 870 triệu USD lợi nhuận tích lũy trong 70 ngày gần như đã bị tiêu hao chỉ trong 5 ngày.

Anh ấy thừa nhận trên nền tảng xã hội: "Tôi chỉ muốn lấy lại những khoản lợi nhuận đã mất, đồng thời không muốn trông như một kẻ ngốc đã kiếm được 100 triệu rồi mất sạch. Tôi đã trở nên tham lam, không nghiêm túc với những con số trên màn hình."

Từ lúc này, phong cách tweet của James trở nên hung hãn và kịch tính. Anh ta đã đổi ảnh đại diện trên mạng xã hội thành "McDonald's Wojak", tự châm biếm rằng đã "trở lại tầng đáy". Nhưng anh ta không dừng lại việc giao dịch, vừa thông báo tạm dừng giao dịch vừa khoe hình ảnh vị trí của hợp đồng mới mở.

Cuộc thao tác gây tranh cãi nhất xảy ra ở rìa thanh lý. James công khai huy động USDC, nói rằng để duy trì vị thế, giảm thiểu rủi ro thanh lý, hứa hẹn "nếu giao dịch thành công, sẽ hoàn trả theo tỷ lệ 1:1". Cuối cùng huy động được khoảng 39.000 USDC, và thực sự đã được sử dụng để tăng cường ký quỹ.

Hành động này bị châm biếm là "ăn xin cao cấp". Mặc dù tạm thời thoát khỏi thua lỗ, nhưng vận may không kéo dài lâu. Với sự biến động mạnh mẽ của thị trường, tài khoản của James Wynn cuối cùng lại gặp phải thua lỗ lớn. Dữ liệu trên chuỗi cho thấy, khoản lỗ vốn của anh đã gần đạt 22 triệu USD.

Cuộc tranh cãi xung quanh James Wynn không kết thúc cùng với những thua lỗ. Một số người cho rằng anh ta là một bậc thầy trong việc tạo ra lưu lượng truy cập theo kịch bản, có thể nắm giữ địa chỉ phòng ngừa để thực hiện giao dịch ngược lại trong bóng tối. Cũng có người suy đoán rằng anh ta có mối quan hệ lợi ích tiếp thị với nền tảng. Tuy nhiên, cho đến hiện tại, những tuyên bố này vẫn chưa nhận được phản hồi từ bản thân hoặc xác minh trên chuỗi, vẫn chỉ là suy đoán của cộng đồng.

Tóm tắt

Trong thị trường hợp đồng có đòn bẩy cao, việc đầu tư thường nhanh chóng trở thành nghiện hành vi. Vốn gốc không còn là vốn tăng giá nữa, mà là cược để duy trì trò chơi tiếp tục. Biến động thị trường, giao diện sàn giao dịch và cảm xúc từ phương tiện truyền thông xã hội cùng nhau tạo thành một hệ thống khép kín.

Ở đây không có dealer và chip, chỉ có cảm giác thao tác nhanh chóng với việc làm mới liên tục, khuyến khích tái đầu tư, và sự bùng nổ ngay lập tức. Nền tảng sử dụng logic vòng lặp người-máy gần như hoàn hảo để thu hút sự chú ý của các nhà giao dịch. Phản hồi thao tác ngay lập tức, số liệu lãi lỗ kích thích, đơn hàng tiếp theo luôn chờ đợi.

Cốt lõi của việc nghiện cờ bạc không nằm ở việc thắng thua tiền bạc, mà là một trạng thái đắm chìm được thiết kế một cách tinh vi. Đây là vùng xám nằm giữa sự tê liệt và dòng chảy, nơi con người tạm thời quên đi danh tính, tiền bạc và thời gian, chỉ đồng bộ với nhịp điệu của máy móc, coi mỗi thao tác là mục đích chính nó.

Nó chính xác khai thác khao khát của con người về cảm giác thỏa mãn và sự chắc chắn, khiến các trader rơi vào vòng luẩn quẩn: càng thua lỗ càng đánh cược, càng đánh cược càng muốn. Điều này giải thích tại sao nhiều trader lại thực hiện các giao dịch trả thù một cách phi lý sau khi thua lỗ, mục tiêu không còn là kiếm tiền một cách hợp lý, mà là ngay lập tức xóa bỏ nỗi đau do thua lỗ mang lại, trở lại ảo tưởng "tôi vẫn kiểm soát mọi thứ".

Điều lừa dối hơn nữa là, "thất bại" thường được đóng gói thành ảo giác "suýt chút nữa đã thắng". Nếu kiên trì thêm một chút, nạp thêm một lần ký quỹ, hoặc cược một lần nữa vào chiều hướng, có thể sẽ "khôi phục vốn". Hiệu ứng "gần thất bại" này là vũ khí tâm lý thường được sử dụng trong sòng bạc, không làm tan vỡ niềm tin, mà khiến người ta lầm tưởng rằng thành công đang trong tầm tay.

"Người chơi theo đuổi không phải là thắng tiền, mà là duy trì trạng thái đặt cược chính nó." Câu nói này dường như được thiết kế riêng cho những nhà giao dịch tần suất cao, những người ngồi canh bảng giá vào lúc nửa đêm.