DAO: Đặc điểm, thách thức và chiến lược ứng phó của hình thức tổ chức mới

Giới thiệu

Cuốn sách "Tái cấu trúc tổ chức" tổng hợp các mô hình tổ chức của loài người thành năm màu sắc, trong đó tổ chức màu xanh được coi là hình thức tổ chức lý tưởng trong tương lai, với các đặc điểm như ra quyết định phân tán, quản lý tự chủ và sứ mệnh tiến hóa. Trong những năm gần đây, sự nổi lên của tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) đại diện cho thực tiễn tiên phong của ý tưởng tổ chức màu xanh. Bài viết này sẽ khám phá các đặc điểm cốt lõi của DAO, những thách thức về quản trị mà nó phải đối mặt và các chiến lược ứng phó hiện tại.

Định nghĩa và đặc điểm của DAO

DAO là một hình thức tổ chức số mới nổi dựa trên công nghệ blockchain, hợp đồng thông minh và tiền điện tử. Tính đến tháng 8 năm 2024, toàn cầu đã có hơn 50.000 DAO được thành lập, số lượng người nắm giữ token quản trị vượt quá 10 triệu, tổng số tiền trong kho bạc tập thể vượt quá 21 tỷ USD.

Các đặc điểm cốt lõi của DAO bao gồm phi tập trung và tự chủ, chủ yếu thể hiện ở hai cấp độ công nghệ và quản trị:

1. Khía cạnh kỹ thuật:

   • Sử dụng công nghệ blockchain để lưu trữ phân tán
   • Thực hiện quyết định tự động thông qua hợp đồng thông minh
   • Tuân theo triết lý "mã là luật"

2. Cấp độ quản trị:

   • Quyền quyết định được chia sẻ bởi tất cả các thành viên
   • Dân chủ hóa quá trình ra quyết định
   • Sử dụng token quản trị để bỏ phiếu
   • Thành viên tự nguyện tham gia

DAO thường có hai mục tiêu là lợi nhuận và xây dựng cộng đồng bền vững, đa dạng về loại hình, bao gồm đầu tư, xã hội, truyền thông, v.v.

Thách thức quản trị mà DAO phải đối mặt

Mặc dù DAO có những quan điểm tổ chức tiên tiến, nhưng trong thực tế vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức:

1. Xu hướng tập trung quyền quyết định

   • Token quản trị dần dần bị một số "cá voi" hoặc liên minh cử tri kiểm soát
   • Cơ cấu tổ chức xuất hiện các cấp độ và trung tâm quyền lực khác nhau

2. Sự thờ ơ của cử tri và vòng đời ngắn hơn

   • Tỷ lệ tham gia thấp trở thành vấn đề nghiêm trọng
   • Hầu hết các DAO chỉ sống trung bình 18 tháng

3. Cân bằng giữa lợi ích thương mại và lợi ích công cộng

   • Sự xung đột giữa lợi ích cá nhân ngắn hạn và sự phát triển dài hạn của tổ chức
   • Sự cân nhắc giữa hiệu quả và dân chủ

chiến lược ứng phó

Để giải quyết những vấn đề quản trị này, DAO đã áp dụng các chiến lược sau:

1. Cải thiện cơ chế bỏ phiếu

   • Giới thiệu các mô hình mới như bỏ phiếu theo bình phương, bỏ phiếu theo số lượng tối thiểu, bỏ phiếu dựa trên danh tiếng.
   • Thực hiện bỏ phiếu ủy quyền, thực hành dân chủ thanh khoản

2. Tối ưu hóa mô hình khuyến khích kinh tế

   • Phân phối lại token thông qua tiền thưởng, pool quyền lợi, và các phần thưởng khác.

3. Nâng cao hiệu quả giao tiếp và thương lượng trong quyết định

   • Tăng cường khả năng giải quyết xung đột
   • Đảm bảo tính bình đẳng trong quá trình giao tiếp của các thành viên
   • Nâng cao chất lượng và hiệu quả giao tiếp, đàm phán

Kết luận

DAO đại diện cho sự khám phá của nhân loại về hình thức tổ chức tốt hơn, nhưng vẫn còn khoảng cách giữa lý tưởng và thực tế. Vấn đề căn bản của tổ chức là làm thế nào để thực hiện và duy trì quản trị hiệu quả. Chúng ta cần nhận thức rằng không có thiết kế tổ chức hoàn hảo, điều quan trọng là luôn cân nhắc và lựa chọn trong quá trình quản trị.

Trong tương lai, chúng ta cần suy nghĩ: Trong tình huống nào thì phù hợp để áp dụng mô hình DAO? Ranh giới của DAO ở đâu? Những quyết định nào phù hợp với trí tuệ tập thể, những quyết định nào cần phải quyết đoán? Mặc dù những câu hỏi này có thể không có câu trả lời chuẩn mực, nhưng các giá trị cốt lõi mà DAO theo đuổi sẽ tiếp tục thúc đẩy việc tối ưu hóa và phát triển hình thức tổ chức của loài người.